Hirlijkheden aan de studie of op reis?

De studiereis naar Berlijn zit er weer op. En streng (als ik ook voor mezelf) ben: tijd voor evaluatie.

In een paar dagen tijd heb ik veel gezien, bezocht, beleefd, opgenomen, gelopen, genoten, gepraat etc. in de boeiende stad die Berlijn is.

Het is te vergelijken met collectievorming. Uit het meer dan royale aanbod (de aanschafinformatie)  is  een keus gemaakt voor bezoeken aan bibliotheken, musea, culturele instellingen (de aanschaf). Hier is een programma van gemaakt (de kast met nieuwe materialen). Het programma is weliswaar geordend (alfabetisch, nummeriek), maar betekenis krijgt het pas daarna. De keuze van de programmamaker (de collectionneur, de bibliothecaris, degene die de display maakt) bepaalt mede hoe de deelnemer (de bibliotheekbezoeker, de lener) het bezoek gaat waarderen en gebruiken. Voor informatie, recreatie, culturele ontwikkeling, educatie, verdieping, inspiratie, uitwisseling  of ontplooiing .

Ik kreeg het de afgelopen dagen allemaal mee en hoop het op mijn beurt weer uit te dragen. Wat me vooral bijgebleven is: mensen maken het. De zorg die aan tentoonstellingen besteed is, het plezier waarmee theater gemaakt wordt, de overtuiging waarmee aan internationale betrekkingen wordt gewerkt en de trots en de passie van onze bibliotheekcollega’s om mensen te bereiken en te inspireren het beste uit zichzelf te halen maakten deze dagen op mij grote indruk.

Het is gebeurd, en daarom kan het weer gebeuren.

Het Holocaust-Mahnmal  (Denkmal für die ermordeten Juden Europas) is een monument ter herdenking van de Jodenvervolgingt tijdens de Tweede Wereldoorlog. Het bestaat uit 2711 betonblokken variërend in hoogte van 20 cm tot 4,5 meter met een tussenruimte van 95 cm.

Motto van het monument is een tekst van de Italiaanse schrijver Primo Levi, zelf overlevende van het vernietigingskamp Auschwitz: 'Het is gebeurd, en daarom kan het weer gebeuren. Dat is de kern van wat wij te zeggen hebben.'

Berlijn heeft veel “errinerungsorten”, gedenkplekken waar de recente geschiedenis in woord en beeld prachtig weergegeven wordt. Schoolklassen en hoogbejaarden, inwoners van Berlijn en toeristen worden goed geïnformeerd over het leed dat mensen elkaar aangedaan hebben voor en na de oorlog.

Het benadrukt de waarde van vrije informatie en goed geïnformeerde mensen.

Goed om dit tijdens deze studiereis naar Berlijn waar wij zijn voor horizonverbreding, uitwisseling van ervaringen, inspiratie en kennisoverdracht zo aan de lijve te ervaren.

De waarde van cultuur voor sociale cohesie.

De waarde van cultuur voor sociale cohesie was de rode draad die vandaag door onze bezoeken in Berlijn liep.

Als eerste ontmoetten we de zeer bevlogen collega’s in de Helen Nathan Bibliothek  http://www.stadtbibliothek-neukoelln.de/helene.htm Met enorm veel enthousiasme en inzet proberen ze de kinderen en jongeren in de wijk vaardigheden mee te geven waardoor deze kinderen later, anders dan  hun ouders, volwaardig aan de maatschappij deel kunnen nemen. In een in onze ogen, ouderwetse bibliotheek (veel boeken, hoge kasten, enorme balie, geen zelfbediening, weinig frontaal) bieden ze de grotendeels allochtone bevolking een stimulerende omgeving. Ondanks bezuinigingen op collectie en personeel tracht men in samenwerking met de scholen alle kinderen te bereiken.

Een aandoenlijk project vond ik de Bücher in Bewegung. In nauwe samenspraak met de leerkracht wordt voor een kind een reiskoffertje gevuld met geschikte materialen en tips voor het gebruik. De kinderen koesteren deze boeken en zijn er erg zuinig op, omdat het vaak het weinige “eigen” is dat dit kind heeft in het vaak grote gezin. Momenteel zijn er 70 koffertjes in omloop (op een bevolking van ruim 300.000 inwoners). Meer kan men niet aan omdat het zo’n arbeidsintensief project is (maatwerk) maar de wachtlijst is lang.

De Humboldt Box http://nl.wikipedia.org/wiki/Berliner_Stadtschloss is daarna wel een hele overgang. Hier horen we meer over de geplande bouw van het Stadtschloss waar naast musea ook collecties van de universiteits- en de stadsbibliotheek een plaats moeten krijgen. De bibliotheek moet de trekker worden waardoor ook de inwoners van Berlijn dit prestigieuze gebouw gaan bezoeken en niet alleen de toeristen.

’s Avonds bezoeken we in Kreuzberg een toneelvoorstelling. In het post-migrantisch theater Ballhaus Naunynstrasse http://www.ballhausnaunynstrasse.de/ wordt met bewoners toneel gemaakt. De acteurs zijn auto-didact en immigrant. In het toneelstuk spelen ze geen rol, maar laten ze hun eigen leven zien.

Hirlijkheden en route



Uit het boekje “Berlijn is van vandaag;  een literaire aanvulling op je reisgids”  samengesteld door Reinier van Wel & Pim van Tol haal ik de volgende cijfers:

Aantal inwoners: 3.431.000

Er vestigen zich elk jaar 15.000 mensen.

Een grote, drukke stad, maar vooral een relaxte stad. Weinig sirenes en zwerfvuil, auto’s verminderen vaart als wij als groep dwars oversteken, brede straten, veel groen.

Bijzonder indrukwekkend is de Bibliothek ohne Bücher, een monument ter nagedachtenis aan de boekverbranding op 10 mei 1933 door nationaal-socialistische studenten èn professoren  van de nabijgelegen universiteit.

Het monument, een glasplaat waardoor je in de diepte de lege boekenkasten ziet staan waar de 20.000 verbrande boeken hadden kunnen staan, ligt op een plein waar nog steeds de indrukwekkende gebouwen van de universiteit omheen staan. Zo kortzichtig.

Een grote tegenstelling met de centrale bibliotheek van de Humboldt Universiteit die we daarna bezoeken. Een prachtige architectuur, enorme hoeveelheden boeken, zelfs nog oude catalogusbakken (overigens goed opgenomen in de inrichting), indrukwekkende lees- en studiezalen die niet aan de vraag kunnen voldoen. Daarom heeft men een parkeerkaart ingevoerd waarmee studenten kunnen aangeven hoe lang ze de werkplek willen bezetten.

Zeer ruime openingstijden (8.00 – 23.00 uur), maar te weinig medewerkers om de aanwezige servicedesks te bemannen. Overigens kunnen de ca. 100 medewerkers tussen 11.30 uur en 14.00 uur gebruik maken van de mogelijkheid om een half uur fitnessles in de kantine te krijgen.

’s Middags leidt Jacques Schmitz, oud-correspondent NOS Oost-Europa ons rond door Berlin Mitte. Regelmatig blijft hij stilstaan bij een markant punt om ons iets voor te lezen uit het werk van een van de vele schrijvers die over Berlijn hebben geschreven.

Berlijn is vol geschiedenis. We bezoeken bijvoorbeeld het oude Joodse kerkhof, dat in 1943 vernietigd werd door de nazi’s. Vlak voor het einde van de oorlog werden hier bijna 2500 oorlogsslachtoffers, waaronder veel SS-ers, in een massagraf gedumpt. Een bijzondere mix van doden die nu onder een tapijt van klimop begraven liggen.

Hirlijkheden in Berlijn



 Met het netwerk van directeuren van openbare bibliotheken in Noord-Holland, verenigd in de SOOB, ben ik van dinsdagavond tot zaterdag in Berlijn. We gaan kijken waarom sommige culturele instellingen in Berlijn zo succesvol zijn en wat de toegevoegde waarde van cultuur voor een stad is.
Het programma ziet er veelbelovend uit: bezoeken aan bibliotheken worden afgewisseld met historie, theater en cultuur. In dit blog zal ik verslag doen van dit bezoek en een link leggen naar de praktijk van bibliotheek Kennemerwaard en onze gemeenten. Uiteraard zullen hirlijkheden niet vermeden worden.