Hirlijkheden op de barricade

Gisteren nam een aantal coryfeeën van ProBiblio afscheid. Er was een interessant programma samengesteld, literair met Pieter Steinz, chef bijlage Boeken NRC. Ook literair maar vooral gewoon weer ouderwets leuk een verhaal van Andre Brouwer, en een toekomstvisie op de bibliotheek van Lotte van Wulfften Palthe, designer. Wat me in dit verhaal vooral aansprak was dat zij aangaf dat het vooral belangrijk is om goed te kijken naar de omgeving om je heen, om nieuwsgierig te zijn, om open te staan voor wat er om je heen gebeurt, om waarde te creëren aan dat wat je doet en dat toe te passen op de bibliotheek.

Afscheid van collega’s is natuurlijk ook mooie gelegenheid voor een reünie van oud-collega’s en oud-bestuurders. Veel is er veranderd in al die jaren en toch weer niet. Anne Rube haalde in haar toespraak de jaren tachtig aan toen er ook grote bezuinigingen waren. Het verbaasde haar dat er toen flink gedemonstreerd werd. Nu is de situatie eigenlijk nog grimmiger, maar blijft het protest vooral lokaal. Zelfs de petitie steundebibliotheek.petities.nl is nog maar door iets meer dan 18.000 mensen getekend.

Collega F. en ik vertrokken vervolgens met gezwinde spoed naar de gemeente Castricum, waar de wethouder Financiën, H. Klijnstra, een presentatie van de Voorjaarsnota gaf. De Voorjaarsnota geeft een meerjarenbeeld voor de periode 2012-2015. Vooralsnog bezuinigt het College € 87.000 op de bibliotheek.

Hirlijkheden op school

Gisteren met collega J. op werkbezoek bij een directeur basisschool in een van de kleinere kernen van ons werkgebied. Doel van het gesprek is van de school te horen waar zij mee bezig zijn, waar hun grootste knelpunten liggen en welke dienstverlening van de bibliotheek daar op aan kan sluiten.

De educatieve dienstverlening van de bibliotheek is in onze drie gemeenten heel verschillend. Afhankelijk van beschikbare middelen (personeel, collectie, financiën), de vraag van de scholen en het beleid van de gemeente zijn producten en diensten voor het onderwijs tot stand gekomen. Soms kon er maatwerk worden geleverd en soms moest de bibliotheek zich beperken tot de jaarlijkse ontvangst van een aantal groepen volgens vaste programma’s en ondersteuning aan de leerkrachten ten behoeve van leesbevordering.

Nu de Onderwijsinspectie http://www.onderwijsinspectie.nl/ zich steeds kritischer uitlaat over de kwaliteit en het niveau van scholen, m.n. t.a.v. het reken- en taalonderwijs, zijn de scholen zich meer bewust van hun knelpunten en hebben daardoor ook een gerichte vraag aan de bibliotheek. Afhankelijk van het werkgebied constateert de ene school dat zij zich meer op taalontwikkeling moeten richten, terwijl de andere school juist een rol voor de bibliotheek ziet t.a.v. de informatieverwerving en –verwerking.

In Kennemerwaard is inmiddels een breed aanbod van programma’s en activiteiten ontwikkeld http://www.bibliotheekkennemerwaard.nl/basisonderwijs waar de scholen gebruik van kunnen maken. M.i.v. het schooljaar 2011-2012 betalen de scholen in de drie gemeentes hier ook hetzelfde voor. Elke school kan nu met zijn team bepalen waar zij dit jaar aandacht aan willen besteden, welke groepen welke activiteiten gaan doen of welke themakist geleend zal worden.

Ook op deze school hadden wij een goed, inhoudelijk gesprek. De school denkt bij de bibliotheek vooral aan het lenen van boeken en is zeer verrast als zij over al onze mogelijkheden hoort en de ondersteuning die we bij hun lessen kunnen bieden. Dit aanbod staat overigens goed beschreven in het programma-aanbod van de bibliotheek. Een persoonlijke toelichting blijkt echter tot nieuwe inzichten te leiden over de toepassing van de diverse programma’s en niet alleen tot een optelling voor de school van de kosten die dit met zich meebrengt.

De diverse vraag van de scholen kan voor de medewerkers en de planning in de vestigingen wel gevolgen hebben. Het is belangrijk dat tijdig bekend is wat de behoefte van de scholen in het nieuwe schooljaar is om een goede planning te kunnen maken van benodigde formatie, kennis, beschikbare ruimte en materialen.

Het loont de moeite om hier goed in te investeren om de 99 basisscholen in ons werkgebied te kunnen verrassen en verrijken met onze kennis en producten ten behoeve van  leesbevordering, taalontwikkeling en mediawijsheid.

Hirlijkheden en bezuinigen

Zolang ik in de bibliotheek werk heb ik met bezuinigingen te maken. Toen ik in 1981 mijn diploma van de Frederik Muller Academie op zak had, sloeg de (jeugd)werkloosheid toe. Gelukkig kreeg ik mijn droombaan als hoofd van de nieuwe bibliotheek in Wormer, maar nog voordat deze openging troffen de bezuinigingen van het Rijk (dat toen nog voor 85% het bibliotheekwerk financierde) de bibliotheek en gingen we met 63 uur formatie van start i.p.v. de beoogde 160 uur, waardoor de nieuwe bibliotheek slechts 12 uur per week open kon. Het werden magere jaren waarin we met zijn allen actie voerden onder het motto: Help, de bibliotheek verzuipt.

Het was een weelde om in 1992 hoofd van de bibliotheek in Castricum te worden. Wat een financiele ruimte, wat een budget. Weliswaar vonden bestuur en directie dat de bibliotheek meer verdiende en was er al een aantal jaren met een tekort afgesloten, voor mij was het na jaren sappelen een uitdaging om de begroting en jaarrekening sluitend te maken.

Echter de bezuinigingen volgden me ook hier. Toen we in 1999 met Limmen gingen samenwerken was dat omdat Limmen het zelfstandig niet langer kon redden. En na de gemeentelijke herindeling van Castricum, Akersloot en Limmen in 2002 tot Gemeente Castricum was het ook afgelopen met het ruimhartig (financieel) beleid van en voor Akersloot en moesten beide vestigingen voortaan mee-eten uit de voorzieningen van de voormalige bibliotheek Castricum.

In 2005 sloeg het noodlot (lees: de bezuinigingen) nog eens flink toe en dreigde de vestiging in Limmen gesloten te worden. Het nieuwe College voorkwam dit door een deel van de bezuinigingen terug te draaien, maar het was een uitdaging voor het team om met een in verhouding lage subsidie zoveel mogelijk activiteiten te ontplooiien, een hoog gebruikerspercentage te houden en het rendement van de collectie optimaal te houden.

Het besluit om Castricum te laten fuseren met de bibliotheken van Alkmaar en Heerhugowaard overtuigde de gemeente om het subsidie met ruim 16% te verhogen. Helaas, hebben we daar niet zo lang van kunnen genieten, want een nieuwe bezuinigingsgolf heeft de bibliotheek getroffen.

Niet alleen de gemeente Castricum bezuinigt, ook de gemeente Heerhugowaard heeft voor volgend jaar een bezuiniging afgekondigd. Voor Alkmaar moeten we het nog even afwachten. In ieder geval krijgen we al een paar jaar geen loon- en prijscompensatie, waardoor er ook bezuinigd moet worden.

Het MT steekt veel tijd in overleg met de diverse wethouders, voorlichting aan gemeenteraadsleden, bezoeken van raadsactiviteiten, gesprekken met belanghebbenden, zoals de wijkvereniging in Oudorp of de directeuren van basisscholen in Akersloot, Limmen en de Noord. Met zijn allen proberen we de functie van de bibliotheek in de diverse kernen te behouden, zodat elke inwoner, mobiel of niet mobiel, jong of oud, de kans krijgt zich te verrijken met de producten van de bibliotheek. 

Hirlijkheden zet door

Een van de dingen die ik me voorgenomen heb tijdens de "23 Dingen" is mijn blog te gebruiken voor het delen van informatie m.b.t. de ontwikkelingen in Kennemerwaard en dan met name de onderwerpen die direct verband houden met de werkzaamheden in de frontoffice (en dat is natuurlijk bijna alles).
Ik heb mijn blog Hirlijkheden, afgeleid van mijn initialen, dus nieuw leven ingeblazen oftewel een ander uiterlijk gegeven (herinrichting in termen van de frontoffice) en hoop hiermee de collega's in Kennemerwaard te informeren en te verleiden om een reactie te geven, zodat we er samen rijker van worden.

Het eerste dat ik met jullie wil delen is een wijsheid die ik lang geleden in een cursus heb opgedaan (en die ik sindsdien vaak doorverteld heb) over het maken van regels, reglementen en afspraken in de bibliotheek:

2% van onze klanten zijn geweldig, ontzettend aardig, maken complimenten, laten een bedankje of doosje bonbons voor het team achter, kortom: daar heb je het met elkaar over;
2% van onze klanten zijn verschrikkelijk, spelen de medewerkers tegen elkaar uit (van die mevrouw mocht het wel), zeuren tot ze hun zin krijgen, ontduiken de regels, kortom: daar heb je het met elkaar over;
96% van onze klanten is gewoon, daar heb je het eigenlijk niet over.

Dat betekent dat we de regels die we maken om de boel goed te laten lopen dus eigenlijk voor die 2% lastpakken maken en dat we daar 98% van onze klanten mee lastig vallen.

Hiermee wil ik niet zeggen dat we de boel maar op zijn beloop moeten laten, maar het is een gedachte die het werk wel kan relativeren en je kan laten genieten van al die klanten die gewoon blij met de bibliotheek zijn.

(Wat een geluk trouwens dat er niet meer dan 2% geweldige klanten zijn. We zouden tonnetje rond worden).